Basiscursus Schematherapie (25 uur)

Let op: Er zijn toelatingseisen voor deze opleiding, zie de informatie onder het kopje doelgroep. Mocht je vragen hebben, of twijfelen of je voldoet aan te toelatingseisen, neem dan voordat je je inschrijft, contact met ons op.

Inhoud
Het uitgangspunt bij schematherapie is dat bepaalde (vroege) leerervaringen in samenhang met specifiek temperament hebben geleid tot het ontstaan van disfunctionele schema’s (valkuilen) en modi, die belangrijk zijn bij het ontwikkelen van persoonlijkheidsstoornissen en hardnekkige stemmings- en angststoornissen. 

Stagnaties in de ontwikkeling ontstaan als er niet voldoende voldaan wordt aan de basisbehoeften van een kind. Hierdoor ontwikkelt iemand copingstrategieën die op de lange termijn belemmerend zijn en de cliënt onvoldoende emotioneel goed voor zichzelf kan zorgen. Om hier verandering in aan te brengen neemt de behandelaar de houding aan van een ouder die (binnen de grenzen van de therapie) zorg draagt voor de cliënt en zo de cliënt leert om voor zichzelf te gaan zorgen. Dit wordt limited reparenting genoemd. Naast de manier waarop de relatie gehanteerd wordt, worden er verschillende technieken toegepast. De ervaringsgerichte technieken, zoals de meerstoelentechniek en imaginaties (met rescripting) worden veelvuldig toegepast. Het modusmodel heeft naast het schemamodel een centrale plaats gekregen in schematherapie.

Schematherapie wordt toegepast bij persoonlijkheidsproblematiek en bij hardnekkige klachten in het toestandsbeeld, die met de gebruikelijke behandeling onvoldoende verbeteren. Met behulp van het modusmodel en de schemaconceptualisatie wordt op een andere manier gekeken naar de in standhoudende factoren. Veel cliënten met persoonlijkheidsproblematiek hebben traumatische ervaringen in hun leven meegemaakt. Schematherapie is ontwikkeld voor de behandeling van volwassenen en wordt steeds vaker toegepast bij adolescenten. Schema’s ontwikkelen zich vanaf de vroege jeugd en worden in de adolescentie al zichtbaar.

Deze cursus richt zich op het behandelen van mensen die vastzitten in hardnekkige patronen, zoals bij persoonlijkheidsproblematiek, en ook bij andere terugkerende klachten zoals bijvoorbeeld depressieve klachten of angstklachten. 

Doelstelling
Na afloop van deze cursus:

• heb je inzicht in de schematheorie: de theorie over basisbehoeften, wat schema’s, copingstrategieën en modi zijn, hoe deze ontstaan en zich verder ontwikkelen en bestendigen;
• kun je een casusconceptualisatie en een behandelplan opstellen;
• ben je in staat de werkrelatie met een cliënt met persoonlijkheidsproblematiek te hanteren volgens de principes van limited reparenting en limit setting;
• kun je vanuit het modusmodel interventies toepassen bij destructieve gedragingen/ongezonde gewoontes, zoals bijvoorbeeld auto-mutilatie of impulscontroleproblemen;
• heb je geoefend met de verschillende behandeltechnieken, zoals cognitieve technieken, experiëntiële technieken en gedragsexperimenten individueel en in de groep;
• heb je zicht op je eigen schema’s en coping en heb je een idee gevormd over wat het effect hiervan kan zijn in de samenwerking met een cliënt met persoonlijkheidsproblematiek.

Werkwijze 
De cursist bestudeert voorafgaand aan de bijeenkomst de opgegeven literatuur. De docent geeft uitleg over de verschillende behandelprincipes en technieken, en demonstreert deze aan de hand van videomateriaal of live rollenspel. Er is veel tijd ingeruimd voor het oefenen met de schematherapie-technieken, deels in kleine subgroepen en deels plenair. Aan het begin van de cursus zullen intervisiegroepjes samengesteld worden om tussentijds ervaringen uit te wisselen, opdrachten uit te werken en elkaar tot steun te zijn bij het opstarten van schematherapie in de eigen praktijk. Samen met deze mede-cursisten wordt gewerkt aan het opstellen van de casusconceptualisatie en het behandelplan. 

Om zicht te krijgen op de eigen ‘valkuilen’ wordt de schemavragenlijst en de modi-vragenlijst voorafgaand aan de eerste bijeenkomst ingevuld. De resultaten worden besproken in kleine subgroepen tijdens de eerste bijeenkomst. De tijdsinvestering per bijeenkomst is circa 12 uur (literatuurstudie en opdrachten). 

Wijze van toetsing 
De eindopdracht is een uitgeschreven casusverslag van een cliënt waarin zijn opgenomen: de achtergrondgegevens van de patiënt, DSM-5-classificatie, beschrijving van de problematiek, belangrijkste schema’s en modi en de ontstaansgeschiedenis daarvan, een casusconceptualisatie (schemamodel en modimodel), een analyse van de interactie van de schema’s van de therapeut en de patiënt (bijvoorbeeld uitgewerkt in een functieanalyse), doelen en een behandelplan. De casusconceptualisatie (schemamodel en modimodel) wordt tevens grafisch weergegeven. De cursist maakt daarbij gebruik van in de cursus aangereikte formats.

Deze opdracht wordt per e-mail bij de docent uiterlijk drie weken voor de vierde bijeenkomst ingeleverd. De cursist krijgt feedback op deze opdracht, eventuele aanvullingen en aanpassingen worden voor de vierde bijeenkomst verwerkt en bij de docent ingeleverd.